Kuvendi i Shqipërisë miraton Ligjin për Barazinë Gjinore: Një hap historik drejt mbrojtjes së diversitetit gjinor
Me 77 vota pro, asnjë abstenim dhe 36 vota kundër, Kuvendi i Shqipërisë miratoi sot Projektligjin “Për Barazinë Gjinore”, një nga aktet më të rëndësishme ligjore për mbrojtjen e personave transgjinorë dhe jobinarë në historinë e vendit. Ligji i ri zgjeron kuadrin ekzistues të barazisë gjinore – të përcaktuar më parë nga Ligji nr. 9970, datë 24.7.2008 “Për barazinë gjinore në shoqëri” – i cili deri më tani ishte i kufizuar në garantimin e barazisë ndërmjet grave dhe burrave. Me ndryshimet e sotme, Shqipëria njeh për herë të parë në mënyrë të qartë identitetin gjinor, shprehjen gjinore dhe karakteristikat seksuale si baza të mbrojtura nga diskriminimi, duke e vendosur Shqipërinë në një linjë me standardet e Bashkimit Evropian dhe të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Në nenin 6 të projektligjit, diskriminimi për arsye gjinie përkufizohet si “trajtim më pak i favorshëm… për shkak të gjinisë, orientimit seksual, identitetit gjinor, shprehjes së identitetit gjinor ose karakteristikave seksuale”, duke i dhënë ligjit një dimension gjithëpërfshirës që deri më sot mungonte. Kjo dispozitë e re përkufizon qartë se mbrojtja ligjore kundër diskriminimit përfshin çdo person, pavarësisht mënyrës se si e përjeton apo e shpreh gjininë e vet. Në praktikë, ligji detyron institucionet publike, bizneset private dhe ofruesit e shërbimeve publike të sigurojnë që askush të mos përjashtohet apo të trajtohet në mënyrë të padrejtë për shkak të identitetit ose shprehjes gjinore.
Miratimi i ligjit vjen pas muajsh debate, kundërshtime dhe fushata dezinformimi. Që nga shtatori, nisma është përballur me një valë narrativash paniku që e kanë paraqitur atë si kërcënim ndaj “familjes tradicionale” apo si “promovim të degjenerimit shoqëror”. Pretendime si ato që ligji “legalizon 70 gjini” apo “heq fjalët burrë dhe grua nga ligjet shqiptare” janë hedhur poshtë nga ekspertë të fushës dhe organizatat për të drejtat e njeriut.
Në këtë klimë tensioni, aktivistja feministe dhe themeluesja e Aleancës LGBT+, Xheni Karaj, ka qenë ndër zërat më të fuqishëm që kanë sqaruar publikun mbi rëndësinë e ligjit. Ajo ka theksuar se seksualiteti dhe gjinia nuk janë kategori të pandryshueshme biologjike, por përvoja njerëzore që meritojnë mbrojtje të barabartë. Sipas saj, ky ligj e vendos më në fund Shqipërinë në rrugën e duhur drejt njohjes ligjore të identitetit gjinor si të drejtë themelore të njeriut.
Për Dylberizm dhe për gjithë aktivistët queer, kjo ditë shënon një moment historik. Me këtë votim, personat transgjinorë dhe jobinarë marrin për herë të parë njohje të qartë ligjore dhe një bazë të fortë për të kërkuar mbrojtje në rastet kur përballen me diskriminim në punë, në arsim apo në sistemin shëndetësor. Ligji gjithashtu vendos detyrime konkrete për institucionet shtetërore, të cilat duhet të përfshijnë masa të barazisë gjinore në politikat e tyre të brendshme dhe në proceset e vendimmarrjes.
Miratimi i sotëm është fitore e lirisë, barazisë dhe dinjitetit njerëzor. Ai dërgon një mesazh të fortë se diversiteti gjinor nuk është kërcënim për shoqërinë, por pjesë e saj. Shqipëria sot bën një hap të madh drejt përfshirjes dhe drejtësisë sociale, duke i dhënë fund një periudhe të gjatë të padukshmërisë ligjore për njerëzit që jetojnë përtej kufijve të binarëve gjinor.
