Nëse pas seksit personi ju thotë “Harrova me të tregu që jam HIV pozitiv”, cili do të ishte reagimi juaj?
Ja jepni një boks ftyrës! Përveq konsentit (pëlqimit) për të pasur seks mes dy personave, është shumë e rëndësishme që ju të e njoftoni personin tjetër në rast se jeni të prekur nga njëri prej infeksioneve seksualit të transmetueshme, e sidomos nëse jeni të prekur nga HIV-i. Në rast se ndonjëherë ju ndodhë që ju të kryeni marrëdhënie seksuale me një person HIV pozitiv pa mbrojtje, apo gjatë aktit seksual ju është shqyer ose dëmtuar prezervativi atëherë ju duhet që:
Brenda 3 ditëve të e vizitoni mjekun tuaj apo qendrën e emergjencës më të afërt. Në Kosovë, PEP mund të kërkoni në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, në Prishtineë. Në rast se në Qendrat e Mjekësisë Familjare në qytetin tuaj nuk posedojnë këto ilaqe, atëherë kontrollohu në klinikat private të cilat i kanë ilaqet PEP.
Me trajtimin e duhur ju mund të e parandaloni HIV-in përmes ilaqeve të rregullta për 28 ditë. Në rast se personi HIV pozitiv është mjekuar rregullisht me anë të Terapisë Antiretrovirale (ART) atëherë ata nuk mund të e kalojnë virusin te personi tjetër. Mirëpo, edhe nëse janë duke u mjekuar rregullisht, gjithmonë duhet të njoftohet partneri tjetër për statusin e HIV-it para çdo marrëdhënie intime.
Çka është PEP?
PEP, ose profilaksia pas ekspozimit, është një kurs i shkurtër i ilaçeve HIV të marra shumë shpejt pas një ekspozimi të mundshëm ndaj HIV për të parandaluar që virusi të mbahet në trupin tuaj.
Ju duhet ta filloni atë brenda 72 orësh pasi të jeni ekspozuar ndaj HIV, ose përndryshe nuk do të funksionojë. Çdo orë numërohet.
PEP duhet të përdoret vetëm në situata emergjente. Nuk është e menduar për përdorim të rregullt nga njerëzit që mund të jenë të ekspozuar shpesh ndaj HIV-it.
Si mund ta di nëse kam nevojë për PEP?
Nëse jeni HIV-negativ dhe mendoni se mund të keni qenë të ekspozuar së fundmi ndaj HIV, kontaktoni menjëherë ofruesin e kujdesit shëndetësor ose shkoni menjëherë në një dhomë urgjence.
Ju mund të përshkruheni për PEP nëse jeni HIV-negativ ose nuk e dini statusin tuaj HIV, dhe nëse në 72 orët e fundit ju:
Mendoni se mund të keni qenë të ekspozuar ndaj HIV gjatë seksit (për shembull, prezervativi është shqyer, ose partneri HIV-pozitiv nuk ju ka informuar për statusin e tyre)
Keni ndarë gjilpëra ose punë tjera për të përgatitur ilaçe
Jeni sulmuar seksualisht
Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor ose mjeku i dhomës së urgjencës do t’ju vlerësojë dhe do t’ju ndihmojë të vendosni nëse PEP është i duhuri për ju.
Për më tepër, nëse jeni punonjës i kujdesit shëndetësor, ju mund të merrni PEP pas një ekspozimi të mundshëm ndaj HIV në punë, siç është për shembull një dëmtim i gjilpërës.
Sa kohë më duhet të marr PEP?
Nëse ju është përshkruar PEP, do të duhet të merrni ilaçet për HIV çdo ditë për 28 ditë.
Ju gjithashtu do të duhet të ktheheni për vizitë te ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor në periudha të caktuara gjatë marrjes së PEP dhe pasi të përfundoni për tu testuar për HIV dhe teste tjera.
Sa mirë funksionon PEP?
PEP është efektiv në parandalimin e infeksionit HIV kur merret si duhet, por nuk është 100% i efektshëm. Sa më shpejt që të filloni PEP pas një ekspozimi të mundshëm të HIV, aq më mirë.
Ndërsa merrni PEP, është e rëndësishme të vazhdoni të përdorni metoda të tjera të parandalimit të HIV-it, të tilla si përdorimi i prezervativëve në mënyrën e duhur çdo herë që bëni seks dhe duke përdorur vetëm gjilpëra të reja dhe sterile kur injektoni ilaçe.
A shkakton PEP efektet anësore?
Ilaçet HIV të përdorura për PEP mund të shkaktojnë efekte anësore te disa njerëz. Këto efekte anësore mund të trajtohen dhe nuk janë kërcënuese për jetën.
Nëse merrni PEP, bisedoni me ofruesin e kujdesit shëndetësor nëse keni ndonjë efekt anësor që ju shqetëson ose që nuk largohet.
Ilaçet PEP gjithashtu mund të bashkëveprojnë me ilaçet e tjera që merr një person (i quajtur ndërveprim me ilaçin). Për këtë arsye, është e rëndësishme t’i tregoni ofruesit tuaj të kujdesit shëndetësor për çdo ilaç tjetër që merrni.
A mund të marr PEP çdo herë kur kam seks të pambrojtur?
Jo. PEP duhet të përdoret vetëm në situata emergjente. PEP nuk ka për qëllim të zëvendësojë përdorimin e rregullt të metodave të tjera të parandalimit të HIV-it.